Ga naar de inhoud

Boerderijen en typologie

Deelnemen in boederijen

Al meerdere jaren wordt deelgenomen in de boerderijen Veld & Beek in de gemeente Renkum en BoerInNatuur in de gemeente Maashorst bij Uden.  Het zijn typische gemengde bedrijven met grondgebonden dierhouderijen. Zij laten zien dat de natuurinclusieve agroforestry werkelijkheid kan worden. Zij bieden plaats aan stagiaires die het agroforestry areaal in Nederland willen gaan uitbreiden. En ook voeren zij experimenten uit op hun boerderij om kennis te ontwikkelen. 

In mei 2024 is een begin gemaakt met de samenwerking met Betuwewind, een Burgerwind coöperatie in de West Betuwe met een strategie om duurzame energie op te wekken, om bij te dragen aan de energie- en warmte transitie; en om te investeren in het verduurzamen van landbouwgrond en natuurontwikkeling. Het is typisch een bedrijf met akkerbouw, groenten en vruchtenteelten zonder dierlijke mest. Een deel van de winst uit de energie opwekking wordt geïnvesteerd in duurzame en innovatieve alternatieven voor conventionele landbouw om te laten zien dat nieuwe vormen van duurzame landbouw financieel haalbaar zijn en om anderen inspireren.

In juli 2024 is een begingemaakt met de samenwerking met de Waaistap met 250 melkkoeien, 122ha in eigendom en >150ha beschikbaar, voldoende groot (<2GVE/ha) om in de eigen voerbehoefte te kunnen gaan voorzien. Het is typisch een intensieve melkveehouderij met <1,8 GVE/ha.

Het Fonds verwacht  de komende jaren met meer agroforestry initiatieven te gaan samenwerken.

Hieronder volgt een typering van de boerderijen.

Veld en Beek, Renkum

Veld & Beek is een biologisch-dynamische boerderij midden tussen de natuurgebieden van de Veluwezoom en de Renkumse Beek. Ossen en blaarkoppen zorgen voor het beheer van de natuur en leveren vlees en melk. De melk van de blaarkoppen wordt op het bedrijf verwerkt tot zuivel, boter en kaas. Op de vruchtbare akkergronden rond de boerderij worden diverse soorten groenten, aardappelen en graan verbouwd. Recent zijn bomen en struiken aangeplant voor noten en fruit. Alle producten gaan rechtstreeks naar een vaste klantenkring, via diverse zelfbedieningspunten die niet verder dan 8 km van de boerderij af liggen. 

Aanbod

  • melk, zuivel, kaas
  • vlees
  • groente en aardappelen
  • brood
  • op termijn: noten en fruit

Bezoekinfo

  • er is een ruimte waar groepen ontvangen kunnen worden voor rondleidingen of bijeenkomsten
  • er zijn regelmatig open dagen en bijzondere evenementen voor het publiek, zoals de koeiendans
  • als je klant wilt worden, moet je lid worden van de Vereniging Veld en Beek

Contact

Fonteinallee 33
6865 ND Doorwerth
www.veldenbeek.nl

BoerInNatuur, Uden

BoerInNatuur is een biologische proefboerderij voor professionele agroforestry. Midden in het natuurgebied De Maashorst vind je hier een complex van voedselbossen en half-open heggenlanden. Meer dan 60 typen bomen en struiken zijn aangeplant. Tussen de heggen grazen koeien, schapen en kippen en vindt strokenteelt plaats met granen, bieten, pompoenen en andere gewassen. Daarmee wordt zonne-energie benut, CO2 vastgelegd en jaarrond een gezond en gevarieerd voedselpakket geleverd voor de klanten in de streek. De producten gaan naar verschillende afhaalpunten in de omliggende dorpen.

Zie deze link voor meer uitleg

Aanbod

  • zuivel, boter en kaas
  • eieren
  • vlees
  • noten en fruit
  • voedselbosmuesli, havermout
  • op termijn: sap, jam, wijn, olie, notenpasta e.d.

Bezoekinfo

  • vanaf de parkeerplaats op Slabroek zijn er diverse rondwandelingen door het natuurgebied De Maashorst, die deels langs of over het bedrijf lopen
  • er zijn regelmatige open dagen en rondleidingen voor het publiek
  • voor professionals en mensen die zelf een voedselbos willen beginnen, zijn er verdiepende rondleidingen
  • om klant te worden kun je via de website een abonnement afsluiten

Contact

Wilco de Zeeuw & Debbina van Vuuren
Erenakkerstraat 4
5406VN Uden
www.boer-in-natuur.nl

“Wij hebben de ervaring dat het fonds naast je staat, mee zoekt naar oplossingen, heel kritisch kan zijn, maar vanuit gelijke idealen altijd opbouwend. Samen op weg naar een optimale combinatie van natuur en voedsel produceren.”

Wilco de Zeeuw en Debbina van Vuuren, BoerInNatuur

Betuwewind, Geldermalsen

Betuwewind is een Burgerwind coöperatie met een strategie om duurzame energie op te wekken, om bij te dragen aan de energie- en warmte transitie; en om te investeren in het verduurzamen van landbouwgrond en natuurontwikkeling. Daartoe wordt 12 ha landbouwgrond aan de Tielerweg in Geldermalsen langjarig gepacht, waarop sinds 2022 gewerkt wordt aan het omvormen van landbouwgrond en boomgaard naar voedselbos. Inmiddels zijn 120 soorten meerjarigen planten aangeplant, in totaal bijna 13.000 stuks.. In 2024 is 15,5 ha landbouwgrond aangekocht te Waardenburg (op 10 min. afstand rijden) om omgevormd te worden tot bosakker Waardenburg. Daarmee worden de landbouwactiviteiten van Betuwewind uitgebreid naar natuurvriendelijke biologische akkerbouw in combinatie met meerjarige houtachtige teelten en natuurontwikkeling. Op korte termijn is het plan om te beginnen met eenjarige teelten van akkerbouwgewassen en/of vezels, zoals tarwe of hennep. Op die manier telen we op een duurzame manier voedselgewassen en kunnen we door middel van de teelt van vezelgewassen CO2 vastleggen in duurzame bouwmaterialen. Op langere termijn is er ruimte voor meerjarige teelten, zoals bomen voor biobased bouwen, en mogelijk ook teelt ondersteunende voorzieningen met verticale zonnepanelen. Samen met de leden wordt een businessplan ontwikkeld voor de lange termijn. Gerdien Dijkstra voert de directie over beide stukken landbouwgrond.

Betuwewind

De Waaistap, Heeswijk-Dinther

In juli 2024 is een begin gemaakt met de samenwerking van de Waaistap met Noortje en Nico Miedema. Met 250 Melkkoeien, 122 ha in eigendom en >150 ha beschikbaar, voldoende groot  (<2GVE/ha) om in de eigen voerbehoefte te kunnen gaan voorzien. De 122 ha worden ingedeeld in LandschapsEenheden:

kruidenrijk gras, uitloop voor de melkkoeien (LE1)

bouwland met rotatie van éénjarigen waaronder mais (LE2)

kruidenrijke maaipercelen (LE3)

kruidenrijk gras met natuurbeheer (LE4)

kruidenrijk grasland met voederheggen begraasd door jongvee (LE5). 

Lange termijn doelen: 

– de boerderij op een toekomstbestendige wijze doorgeven aan onze kinderen met zorg voor de omgeving, incl. rentmeesterschap voor land en bodem.

– kringlopen sluiten, voorzien in eigen voerbehoefte

– zonne-energie benutten en fossiele energie-aankopen verminderen.

Prioriteiten en strategie:

-de Toegevoegde Waarde uit de melk in stand houden. Het aantal koeien en de melkgift zijn hoog, en kunnen alleen omlaag als de kosten omlaag gaan. De kosten zouden o.a. omlaag kunnen gaan door minder aankoop van energie en N-kunstmest.

 – de eigen meststoffen benutten, de cirkels in de streekeconomie sluiten, en de uitstoot van broeikasgassen omlaag brengen.

Voorzien in de eigen voerbehoefte is de eerste ambitie.  Na enkele jaren kunnen veranderingen waargenomen worden op het dashboard van het portaal, o.a. inde  langjarige CO2-vastlegging die leidt tot verhoging van de bodemkoolstof en de biodiversiteit. Verondersteld wordt ook dat deze ontwikkeling het duidelijkst plaats zal gaan vinden op het heggenland “de Strepen”, bij het landgoed Zwanenburg (LE5). Maar op de andere LandschapsEenheden zullen dezelfde metingen uitgevoerd worden en zullen de meetresultaten vergeleken worden. 

Prioriteit 2 wordt gegeven aan benutting van de eigen mest en beperking van de uitstoot van broeikasgassen. Het grootste deel van de uitstoot komt van uitstoot uit de stal. Met de drijfmest worden experimenten uitgevoerd; o.a. wordt de samenhang onderzocht tussen de hoeveelheid bodemkoolstof en de opname capaciteit van drijfmest, en de omstandigheden waaronder de opname kan toenemen. 

Lees hier over voedselhagen planten op Landgoed Zwanenburg in Heeswijk-Dinther op 7 maart 2025

de Waaistap

Boerderij typologie en landschapseenheden

Om kennisontwikkeling en leernetwerken te stimuleren worden drie boerderij-typen gedefinieerd:  1.Intensieve melkveehouderijen met minder dan 1,8 GVE/ha, geïnspireerd door de Waaistap.

2.Gemengde bedrijven met grondgebonden dierhouderijen, geïnspireerd door Boer-in-Natuur en Veld & Beek; hieronder vallen ook akkerbouwers die samenwerken met veeboeren en mest/voer uitwisselen.

3.Bedrijven met akkerbouw, groenten en vruchten teelten zonder dierlijke mest, geïnspireerd door Betuwewind. Zij moeten de N-cirkel in balans houden door een verdeling tussen planten, die (in symbiosen met het bodemleven) wel en niet N2 uit de lucht binden; voorbeeld: gras-klaver combinatie.

Binnen ieder boerderijtype wordt besproken  in welke mate de boerderij homogeen is, o.a. in bedekkinsgraad, grondsoort en toegepaste teelten. In geval van heterogeniteit wordt de boerderij opgedeeld in meerdere landschapseenheden (LE’s), waarbij de meest dominante LE als LE1 wordt aangemerkt. Vervolgens worden data van de verschillende LE’s in afzonderlijke tabbladen vastgelegd. De totalen worden samengevat in het LE1 tabblad om een integraal beeld van de heterogene boerderij te krijgen. 

Omwille van vergelijkbaarheid met andere boerderijen worden ook LE’s zoveel mogelijk gestandaardiseerd o.a. op bedekkingsgraad: 

  • Voedselbos-Hoog met >2 etages (200%);
  • Voedselbos-Laag met <2 etages en begraasbare stroken (160%); 
  • Heggenland met dominant grasland, of heggen rondom grasland (140%); 
  • Heggenland met akkerbouw rotatie of heggen rondom akkers (120%; 
  • Permanent gras (100%);

Natuur inclusief

Het Fonds Natuurinclusieve Streekboerderijen helpt boeren bij de transitie naar natuurinclusieve agroforestry. 

Contact opnemen

Wil jij actief bijdragen aan de ontwikkeling van natuurinclusieve streekboerderijen of er zelf een starten? Neem dan contact met ons op.

Menu

© 2023 Natuur Inclusief